İran ve Avrupa’dan İstanbul’da Nükleer Zirve

İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya arasında, İran'ın nükleer programına ilişkin görüşmelerin ikinci turu İstanbul'da yapıldı. Heyetler, İran'ın İstanbul Başkonsolosluğu’nda basına kapalı şekilde bir araya geldi.

Toplantılara İran adına Dışişleri Bakan Yardımcıları Mecid Tahtrevançi ve Kazım Garibabadi katılırken, Avrupa ülkeleri adına E3 (İngiltere, Fransa, Almanya) temsilcileri yer aldı. Bu görüşmeler, taraflar arasında uzun süredir kesintiye uğrayan diyalog sürecini yeniden canlandırma amacı taşıyor.

Görüşmelerin odak noktasında, 2015 yılında imzalanan ve İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlayan anlaşmanın geleceği bulunuyor. İran, Avrupa ülkelerinin, anlaşmanın ihlali gerekçesiyle BM yaptırımlarını yeniden devreye sokmasına olanak tanıyan “tetik mekanizması”nı yürürlüğe koymasından endişe ediyor. Bu maddenin uygulanma süresi 18 Ekim’de sona erecek.

Hatırlanacağı üzere, ABD 2018’de anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmiş ve İran’a yönelik yaptırımları tekrar uygulamaya başlamıştı. Avrupa ülkeleri ise bu gelişmeye itiraz etse de İran’a etkili bir destek sağlayamamıştı. İran da buna karşılık olarak anlaşmadaki yükümlülüklerini aşamalı olarak askıya almış ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini artırmıştı.

İran ile E3 ülkeleri arasındaki son temas, 16 Mayıs’ta İstanbul’da yapılmıştı. O dönemde, ABD ve İran arasındaki dolaylı müzakerelere paralel olarak görüşmelerin sürdürülmesi yönünde mutabakat sağlanmıştı. Ancak İsrail’in 13 Haziran’da İran’a yönelik saldırısı sonrası, müzakereler geçici olarak kesilmişti.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, Avrupa ülkelerinin anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getirmediğini ve bu nedenle “snapback” mekanizmasını devreye sokmak için hukuki zemine sahip olmadıklarını savunuyor.